Phản ứng của Marquez khi gặp Hemingway

Một ngày mưa xuân năm 1957 ở Paris, tôi đã nhận ra ông ấy từ xa. Ông ấy và vợ Mary Welsh đang đi dọc theo Đại lộ Saint-Michel. Ông ấy đang đi về phía Công viên Luxembourg, mặc quần jeans cũ, áo sơ mi caro, đội mũ bóng chày. Chiếc kính tròn kim loại nhỏ trên khuôn mặt ông ấy làm ông ấy trông như một ông nội trẻ tuổi. Ông ấy đã 59 tuổi, cơ thể khỏe mạnh, không thể không để ý đến. Ông ấy muốn tạo ra vẻ thô ráp nhưng không thành công. Hông ông ấy hẹp, đôi chân hơi gầy. Trong số các sinh viên và quầy sách cũ, ông ấy nổi bật với sức sống tràn đầy. Tôi không biết rằng bốn năm sau ông ấy sẽ qua đời.

Như thường lệ, tôi cảm thấy mình bị phân chia thành hai nhân vật, mỗi người đều cạnh tranh với nhau. Tôi không biết nên tiến lên yêu cầu phỏng vấn hay qua đường để bày tỏ sự ngưỡng mộ vô hạn của mình. Nhưng dù làm gì cũng không dễ dàng. Khi đó và hiện tại, tôi nói tiếng Anh như một đứa trẻ, và không chắc chắn về khả năng tiếng Tây Ban Nha của ông ấy. Để không phá hỏng khoảnh khắc này, tôi đã không làm gì cả, chỉ hét lớn: “Đại – đại – đại sư!” Hemingway hiểu rằng không có ai khác xứng đáng là “đại sư” trong số những sinh viên, nên đã quay lại và vẫy tay chào bằng tiếng Castilian như một đứa trẻ: “Tạm biệt, bạn bè!” Tôi chưa bao giờ gặp lại ông ấy sau đó.

Lúc đó, tôi 28 tuổi, là một nhà báo, đã xuất bản một cuốn tiểu thuyết ở Colombia và đoạt giải thưởng văn học, nhưng vẫn lang thang vô định ở Paris. Tôi ngưỡng mộ hai nhà văn Bắc Mỹ hoàn toàn khác biệt. Tôi không đọc họ như một sự bổ sung mà như hai hình thức sáng tác văn học hoàn toàn trái ngược. Một là William Faulkner, tôi không bao giờ gặp được ông ấy, chỉ có thể tưởng tượng ông ấy như trong bức ảnh nổi tiếng do Cartier-Bresson chụp, đứng bên cạnh hai con chó, gãi tay trên cánh tay. Người kia là người đã nói “tạm biệt” với tôi qua đường và biến mất trong đám đông, để lại cho tôi một cảm giác rằng có điều gì đó đã xuất hiện trong cuộc đời tôi và không bao giờ biến mất.

Tôi tin rằng những nhà văn đọc tiểu thuyết của người khác chỉ để hiểu cách họ viết. Chúng tôi không hài lòng với những bí quyết được phơi bày trên trang giấy: thậm chí còn lật ngược sách để kiểm tra đường nối. Không rõ lý do gì, chúng tôi tháo rời sách đến mức không thể tháo rời hơn nữa, để hiểu cách viết cá nhân của tác giả, sau đó lắp ráp lại. Nhưng việc phân tích tiểu thuyết của Faulkner khiến chúng tôi nản lòng, ông ấy dường như không có một mô hình viết hữu cơ, mà như một con dê thả vào cửa hàng đồ thủy tinh trong thế giới Kinh Thánh của mình. Phân tách tác phẩm của ông ấy, cảm giác như một đống ốc vít và thanh ray, không thể ghép lại thành hình dạng ban đầu. So sánh với Hemingway, mặc dù không sâu sắc, nhiệt tình và điên rồ như Faulkner, nhưng ông ấy cẩn thận đến từng chi tiết, giống như một chiếc xe tải có thể nhìn thấy từng con ốc.

Faulkner đã truyền cảm hứng cho tâm hồn tôi, trong khi Hemingway đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến kỹ thuật viết của tôi – không chỉ từ tác phẩm của ông ấy mà còn từ kiến thức về phương pháp và kỹ thuật viết đáng kinh ngạc của ông ấy. Trong cuộc phỏng vấn lịch sử với George Plimpton trên The Paris Review, ông ấy đã đưa ra một lý thuyết đối lập với ý tưởng sáng tác lãng mạn: sự thiếu hụt về kinh tế và sức khỏe tốt giúp ích cho việc viết lách; khó khăn lớn nhất là sắp xếp từ ngữ đúng chỗ; khi cảm thấy viết không còn dễ dàng như trước, hãy đọc lại tác phẩm của mình để nhớ rằng viết luôn là một công việc khó khăn; viết có thể ở đâu miễn là không có khách và điện thoại; nhiều người nói rằng báo chí sẽ giết chết một nhà văn, nhưng thực tế, chỉ cần nhanh chóng loại bỏ kiểu viết báo, có thể giúp một nhà văn trở nên thành công. Ông ấy nói: “Một khi viết trở thành niềm vui lớn nhất và nghiện ngập, sẽ không dừng lại cho đến khi chết.” Cuối cùng, kinh nghiệm của ông ấy cho thấy không thể ngắt quãng công việc hàng ngày trừ khi biết sẽ bắt đầu từ đâu vào ngày tiếp theo. Tôi nghĩ đây là lời khuyên hữu ích nhất cho việc viết.

Hemingway đã thể hiện tinh thần rực rỡ như hoa phượng hoàng thông qua việc kiểm soát kỹ thuật viết của mình. Điều này có thể hiểu được. Sự căng thẳng nội tại được xây dựng bởi việc kiểm soát kỹ thuật nghiêm ngặt của ông ấy không thể duy trì trong phạm vi rộng lớn và mạo hiểm của tiểu thuyết dài. Đây là điểm mạnh của ông ấy, cũng là giới hạn mà ông ấy không nên vượt qua. Chính vì vậy, phần thừa của Hemingway trở nên rõ ràng hơn so với các nhà văn khác, các tiểu thuyết của ông ấy giống như những tiểu thuyết ngắn viết quá đà, không cân xứng. So sánh với điều này, những tiểu thuyết ngắn của ông ấy có lợi thế lớn nhất là làm bạn cảm thấy thiếu điều gì đó, chính điều này tạo nên sự bí ẩn và đẹp đẽ của nó.

Người viết hiện đại Jorge Luis Borges cũng có giới hạn tương tự, nhưng ông ấy hiểu rằng không nên vượt qua một cách liều lĩnh.

Trong “The Short Happy Life of Francis Macomber,” Hemingway đã dạy độc giả một bài học về săn bắn, đồng thời cũng là tổng kết về phương pháp viết. Hemingway mô tả một con bò đực từ Liria chạy qua ngực của một người chăn bò, sau đó chạy nhanh như một con mèo rẽ góc. Tôi dám nói rằng đây là một ý tưởng nhỏ ngớ ngẩn của một nhà văn vĩ đại nhất. Những phát hiện đơn giản nhưng gây choáng ngợp như vậy trong tác phẩm của Hemingway cho thấy ông ấy đã điều chỉnh lại định nghĩa của mình về văn học: văn học như một tảng băng, với bảy phần tám khối lượng nằm dưới nước, mới vững chắc.

Ý thức về kỹ thuật viết rõ ràng là lý do tại sao Hemingway không thể nổi tiếng với tiểu thuyết dài mà chỉ nổi tiếng với những tiểu thuyết ngắn gọn. Về “For Whom the Bell Tolls,” ông ấy nói rằng không có kế hoạch trước cho cấu trúc câu chuyện, mà viết từng ngày. Điều này không cần phải nói, ai cũng có thể nhìn thấy. Ngược lại, những tiểu thuyết ngắn gọn của ông ấy được viết một cách hoàn hảo.

Đối với tôi, tác phẩm “A Day’s Wait” có lẽ là nơi ông ấy không thể phát huy hết khả năng.

Dù có vẻ như một sự chế giễu số phận, tôi lại cho rằng những tác phẩm hấp dẫn và nhân văn nhất của ông ấy là những cuốn tiểu thuyết dài không thành công: “Across the River and Into the Trees.” Như ông ấy tiết lộ, ban đầu đây chỉ là một câu chuyện ngắn, nhưng đã trở thành một tiểu thuyết dài, rất khó hiểu vì sao một người có kỹ năng xuất sắc lại mắc phải nhiều lỗi cấu trúc và phương pháp không tự nhiên, thậm chí còn mang tính giả tạo. Cuốn sách này được xuất bản vào năm 1950 và bị phê bình gay gắt, nhưng những đánh giá này là sai lầm. Hemingway rất đau khổ và gửi một bức điện từ Havana để bảo vệ mình, điều mà một nhà văn ở vị trí của ông ấy có vẻ không phù hợp. Đây không chỉ là tác phẩm hay nhất của ông ấy, mà còn là tác phẩm cá nhân nhất. Ông ấy đã viết cuốn sách này vào một buổi sáng mùa thu, với nỗi nhớ mạnh mẽ về những năm tháng không thể trở lại và dự cảm mạnh mẽ về việc không còn sống lâu.

Đọc tác phẩm của một nhà văn trong nhiều năm và yêu thích họ, sẽ làm cho bạn không thể phân biệt giữa tiểu thuyết và thực tế. Có những ngày, tôi ngồi đọc sách ở quán cà phê Saint-Michel, cảm thấy nơi đây ấm áp, thân thiện và phù hợp cho việc viết lách, tôi luôn hy vọng tìm thấy lại cô gái xinh đẹp, tươi mới với mái tóc đen như cánh chim crows. Hemingway đã viết một cách mạnh mẽ: “Bạn thuộc về tôi, Paris thuộc về tôi.” Mọi thứ ông ấy đã viết, từng khoảnh khắc ông ấy đã trải qua, đều thuộc về ông ấy mãi mãi. Mỗi lần đi qua số 12 Đại lộ Odeon, tôi lại thấy ông ấy và Sylvia Beach trò chuyện trong một cửa hàng sách đã thay đổi, cho đến 6 giờ tối, James Joyce có thể đã đi qua. Ở đồng cỏ Kenya, chỉ nhìn thấy một lần, những con trâu nước và sư tử cùng những bí mật săn bắn đã thuộc về ông ấy, những đấu sĩ, võ sĩ quyền anh, nghệ sĩ và súng thủ, xuất hiện ngay lập tức thuộc về ông ấy. Ý thức về thế giới của ông ấy từ Ý, Tây Ban Nha, Cuba, hầu hết khắp thế giới, chỉ cần nhắc đến, đã thuộc về ông ấy. Cảng Cojimar gần Havana là nơi của người ngư dân cô đơn trong “The Old Man and the Sea,” nơi có tấm biển kỷ niệm chiến công dũng cảm của người ngư dân già, cùng với bức tượng bán thân của Hemingway bằng kim loại. Finca Vigía là nơi trú ẩn của Hemingway ở Cuba, ông ấy đã sống ở đó không lâu trước khi qua đời, ngôi nhà dưới bóng cây vẫn giữ nguyên hình dạng, chứa đựng tất cả sách, chiến lợi phẩm săn bắn, bàn viết, hình ảnh lớn của ông ấy và những món đồ lưu niệm từ khắp nơi trên thế giới, tất cả đều thuộc về ông ấy, mọi thứ ông ấy từng sở hữu đều được ông ấy gán cho linh hồn, và tồn tại một cách độc lập sau khi ông ấy qua đời.

Những năm trước, tôi có cơ hội ngồi trên xe của Castro, một người đọc văn học không mệt mỏi. Trên ghế ngồi, tôi thấy một quyển sách màu đỏ nhỏ. Castro nói với tôi: “Đây là người thầy mà tôi ngưỡng mộ, Hemingway.” Thật vậy, Hemingway vẫn xuất hiện ở những nơi bất ngờ sau 20 năm qua đời, giống như buổi sáng hôm đó, vĩnh cửu nhưng cũng như hoa phượng hoàng, một khoảnh khắc ngắn ngủi, có lẽ là một ngày tháng 5, ông ấy đã nói với tôi qua đường Saint-Michel: “Tạm biệt, bạn bè.”